Gelukkig Oudjaar

(De Morgen/Knack 5 januari 2021)

De wereld start 2021 met 167 democratische landen. Dat zijn er evenveel als vorig jaar, ondanks de populariteit van democratisch verkozen leiders met dictatoriale trekjes. 100 jaar geleden waren er slechts 10 democratiën en 20 jaar geleden bleef de teller nog steken op 87. De eindejaaslijstjes grossierden in pessimistische uitroepen. Maar er zijn veel goede rapporten, met vrolijkmakende cijfers. Ik pik er a een paar uit. Voor het vijfde jaar op rij is het aantal doden bij terreuraanslagen gedaald. De wapenimport en export staat op het laagste punt sinds 2009. Dat kan tellen als vaccinatie tegen geweld.

Door de coronamaatregelen ervaren we nu zelf wat de impact is op mensenrechten die we vanzelfsprekend vonden. We voelen hoe groot de macht van de overheid is op onze vrijheden. We mogen ’s nachts niet meer op straat, in ons huis geen gasten meer ontvangen. Doe je dat toch, dan kan de politie je deur komen inbeuken om een einde maken aan jouw gastvrijheid. Nog een geluk dat een paar doorgeslagen politici hun drones op stal moesten houden. Voorlopig tenminste. Een wandeling in de sneeuw in de Ardennen is verboden, een toren pizza’s bestellen is verdacht, heel verdacht. Het zijn allemaal beperkingen van tijdelijke aard maar we moeten alert blijven, want elke overheid houdt van macht. En in een land met veel ministers, gouverneurs en burgemeesters wil iedereen zijn moment de gloire. De ene met het wijsvingertje, de andere in een onderbroek.

Strijden voor een overwinning op Covid 19 is prioritair. Maar in 2021 moet het herstel van de mensenrechten hoog op de agenda blijven staan. Als we niet opletten, krijgen we onze vrijheden maar half terug. We mogen niet meer op café de wereld verbeteren en de theaters zijn gesloten. Schouders ophalen is het domste dat we kunnen doen.

Voor de cynici die klagen dat het allemaal geen zin heeft, wil ik wat feiten serveren. In 2020 heeft de strijd voor de Mensenrechten veel overwinningen opgeleverd. Kazachstan heeft de doodstraf afgeschaft, als het 88^ste land al. Saoedie-Arabië en Palestina hebben kindhuwelijken verboden. Pakistan heeft een anti-verkrachtingwet goedgekeurd. In Soedan is genitale verminking bij vrouwen voortaan illegaal. Italië heeft zijn migratiewetten menselijker gemaakt. In Duitsland is gebleken dat vijf jaar na de vluchtelingencrisis al de helft van de inwijkelingen werk heeft en belastingen betaalt. Vrouwenrechten in Argentinië verbeteren. Schotland stelt als eerste land maandverbanden en tampons gratis ter beschikking. De rechten van holebi’s en transgenders zitten wereldwijd in een stroomversnelling. De lijst is lang. Soms is het slechts ‘een steentje verleggen in de rivier op aarde’, maar veel steentjes maken een dam.

De gezondheidsmaatregelen rond Covid-19 vragen offers van ons allemaal, ook in Vlaanderen ervaren we dat elke dag. Maar we moeten blijven werk maken van een wereld waarin respect heerst voor de mensenrechten van alle mensen, waar ook ter wereld.