Leer onze kinderen elke maand één mensenrecht

"Ons wordt vooral geleerd hoe we moeten geld verdienen, maar niet hoe we moeten omgaan met elkaar."

Een gunstige wind bracht een nieuwtje over het Mensenrechteninstituut tot bij mij. Het instituut zal het levenslicht zien ‘op de laatste ministerraad van het jaar’. Waarschijnlijk toch. Als het meezit. Altijd met twee woorden spreken in dit land. Ben ik blij met een dode mus of bekijk ik het leven door een roze bril? 

Hoe dan ook: Ik hoop dat Premier Michel, de Ministers Reijnders en Geens en Staatsecretaris Demir elkaar die dag breedlachend in de armen zullen vallen.

Tot die tijd moet ons land het doen met initiatieven als de Mensenrechtendag ‘All Rights’ zoals die vandaag wordt  georganiseerd op de campus van de UCL in Brussel. Ik zal er mijn gedacht zeggen over de Mensenrechten 2.0.

Want de voorbije maanden zijn de Mensenrechten in de hele wereld in zwaar weer terecht gekomen. Presidenten en andere machthebbers doen de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens af als een vodje papier.

Dode letters, waar ze hoogstens een halve regel uit cherry picken om er hun voordeel mee te doen en het eigen beleid te verantwoorden. Maar de Mensenrechtenverdragen zijn duidelijk, de reeks opgenomen rechten zijn ondeelbaar en niet los van elkaar te lezen.

 De voorbije maanden zijn de Mensenrechten in de hele wereld in zwaar weer terecht gekomen.

Politici en burgers hebben veel met elkaar gemeen als het over Mensenrechten gaat. Ze kennen ze niet. Ik bepleit dan ook hartstochtelijk dat de Mensenrechten moeten onderwezen worden. Net als taal en rekenen, zaken die inmiddels grotendeels door computers en hun autocorrectie worden overgenomen. Laat leraars en andere influencers aan iedereen uitleggen dat de spelregels voor een respectvolle samenleving zijn vastgelegd in de Universele verklaring van de Mensenrechten.

We zitten met een opvoedingssysteem dat ons voorbereidt op hoe we onze boterham moeten verdienen. Ons werd en wordt vooral geleerd hoe we moeten geld verdienen en zelfs aan elkaar geld kunnen verdienen, maar niet hoe we moeten omgaan met elkaar en hoe er met ons moet worden omgegaan. Bovendien reduceren we de rechten die we hebben meestal tot financiële rechten, in de trant van "Ik heb recht op…"

Ons wordt vooral geleerd hoe we moeten geld verdienen, maar niet hoe we moeten omgaan met elkaar.

Een paar tips. Ten eerste: haal de Mensenrechten voor het dagelijks gebruik uit het juridische jargon en formuleer ze duidelijk in hedendaagse verstaanbare bewoordingen, in hapklare oneliners of tweets of messages.

Ten tweede: Het gaat om amper 30 artikelen. Als scholen, overheden en mensenrechtenorganisaties elke maand één artikel centraal zetten in hun lessen en communicatie, zijn we in amper tweeënhalf jaar tijd een serieuze stap verder in de bekendmaking van de basisrechten van elke mens. Dan zouden dolgedraaide opinies niet meer afgedaan kunnen worden als grapjes, die niet kwetsend bedoeld waren.

En vertel me niet dat de jeugd geen 30 regels kan van buiten leren. Een Engelse rap of Hollandse hiphoptekst hebben ze zo onder de knie. En dan laat ik de Bijbel-, Thora- en Koranscholen nog buiten beschouwing. Ten derde: de Googles, Facebooks, Twitters  en YouTubes zijn op zoek naar een moreel kompas, het ligt voor het grijpen: 30 artikelen uit 1948, die door zowat alle leden van de UNO zijn aanvaard.

Misschien moeten de grootste bedrijven zelf het initiatief nemen als de politiek niet durft. Nike gaf de voorbije weken een goed voorbeeld in de zaak Colin Kaepernick.

Maak jongeren weerbaar en leer ze hun rechten en die van anderen kennen.

Van schending van de privacy tot vrije meningsuiting, van bewegingsvrijheid tot migratie, we worden elke dag opnieuw geconfronteerd met de realiteit van de Mensenrechten. Maak jongeren weerbaar en leer ze hun rechten en die van anderen kennen.

Leer hen de normen die de loop van de tijd heeft voortgebracht en leer hen dat die in de loop der tijd kunnen veranderen. Want ze staan niet in stenen tafelen gebeiteld op bevel van een god. Ze zijn door mensen gemaakt voor mensen, dit jaar op de kop zeventig jaar geleden.

En misschien, hopelijk, als het meezit, fingers crossed, gaat dit land dat vieren met een Mensenrechteninstituut, zoals andere beschaafde landen er al jàren een hebben.

Geert Hoste
Politiek cabaretier en ambassadeur Amnesty International Vlaanderen