De zaak Coucke en Goethals

Gerecht en politie flateren in Charleroi. Dat gebeurt wel vaker, dacht ik toen ik deze week in de studio zat voor opnames voor het Vlaams Parlement. Ik was gevraagd om, voor een filmpje in het bezoekerscentrum, een samenvatting te maken van de geschiedenis van de Vlaamse Beweging. Tijdens het schrijven van de teksten botste ik op het assisenproces van Jan Coucke en Pieter Goethals uit 1860. Ik las: ‘er trok een golf van verontwaardiging door Vlaanderen’. Toen wel. En die golf van verontwaardiging zorgde voor de eerste taalwet in ons land.

Wat was er gebeurd? Twee Vlaamse arbeiders Jan en Pieter (niet te verwarren met het monument van Breydel en De Coninck op de markt in Brugge) werden beschuldigd van roofmoord in de buurt Charleroi. Binnen de kortste keren werden ze door het hof van assisen van Mons ter dood veroordeeld en op 16 november van dat jaar onthoofd. Punt uit, boeken toe. ‘Ça c’est arrivé, près de chez vous’, 160 jaar geleden.

Op de zwarte bladzijden van onze vaderlandse geschiedenis staat dit proces geboekstaafd als de Zaak Coucke en Goethals. Respectievelijk Jan en Pieter (niet te verwarren met voetbalmonumenten Marc en Raymond.)

Een paar maanden na de onthoofding werden de echte moordenaars opgepakt. Oeps, flatertje van gerecht en politie. Wat velen vermoedden was waarheid geworden. Coucke en Goethals hadden geen eerlijk proces gekregen. Het proces was volledig in het Frans gevoerd. Zelfs hun eigen advocaat sprak geen woord Vlaams. De verontwaardiging over deze feiten, resulteerde in onze eerste taalwet. De wet Coremans van 1873 kwam tegemoet aan het gebruik van het Nederlands in strafzaken.

Coremans was een Antwerps politicus. Niet te verwarren met andere Antwerpse politici. Dat laatste kan je lezen als een sneer, maar dat is het niet. Het is een aanmoediging voor àlle politici om een vreselijke gebeurtenis, zoals de dood van Jozef Chovanek in Charleroi 2018, aan te grijpen om baanbrekend werk te verrichten en niet weg te kijken of de schouders op te halen. Het is altijd tijd voor verandering ook al kan het soms jaren duren, je moet er alleen eens durven aan beginnen. Als gerecht en politie flateren is het aan de politici om de lat hoger te leggen.

Om nog even terug te komen op die terechtstellingen van 1860. De doodstraf werd in België pas afgeschaft in juni 1996. ‘Ça c’est arrivé, près de chez nous’, nog niet eens 25 jaar geleden.